Katma Değer Vergisi Kanununda (KDVK) 2018 yılında bir ay arayla yapılan iki düzenleme ile Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılacak makine ve teçhizat teslimleri KDV’den istisna edilmiştir. Bu iki düzenlemeden birisi geçici düzenleme olup diğeri kalıcı bir düzenlemedir.

01.05.2018 tarihinde yürürlüğe giren KDVK’nın geçici 39 uncu maddesine göre;

“… 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, 3/7/2014 tarihli ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri 31/12/2019 tarihine kadar katma değer vergisinden müstesnadır.

Bu kapsamda yapılan teslimler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan vergiden indirilir. İndirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler, bu Kanunun 32 nci maddesi hükmü uyarınca istisna kapsamında işlem yapan mükellefin talebi üzerine iade edilir.

İstisna kapsamında alınan makine ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde; imalat sanayii veya Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması veya elden çıkarılması hallerinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.

…”

01.06.2018 tarihinde yürürlüğe giren KDVK’nın 13/1-m maddesine göre;

“26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, 3/7/2014 tarihli ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri (İstisna kapsamında alınan makine ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde, Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması veya elden çıkarılması hallerinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.)”

Görüldüğü üzere iki düzenleme arasındaki tek farklılık eğer bir uzatma olmazsa geçici maddede düzenlenen istisnanın 31.12.2019 tarihi itibariyle sonlanacak olmasıdır. Bu nedenle yazının ilerleyen bölümlerindeki açıklamalar KDVK’nın 13/1-m maddesi dikkate alınarak yapılacaktır.

1. İstisnadan Yararlanabilecek Kişiler ve İstisna Uygulanabilecek Makine ve Teçhizat Teslimleri

KDVK’nın 13/1-m maddesinde KDV’den istisna teslimin yapılabileceği kişiler belirtilmiştir. Bunların;

– 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında ki teknoparklarda,

– 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarın Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında ki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ve

– 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamında ki araştırma laboratuvarlarında

Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunması gerekmektedir. Yukarıda sayılan yerlerde destek hizmetleri kapsamında faaliyet yürütenlerin bu istisnadan yararlanması mümkün değildir.

Ayrıca KDV’den istisna olarak teslim edilecek makine ve teçhizatın münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılması şarttır.

Öte yandan KDV’den istisna olarak teslim edilecek makine ve teçhizatın yeni olması diğer bir şarttır. Yani Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetinde kullanılacak olsa dahi eski makine ve teçhizat alımlarının KDV’den istisna edilmesi mümkün değildir.

Ayrıca Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin (Tebliğ) II/B-14 bölümüne göre, “makina ve teçhizatın aksam, parça, aksesuar ve teferruatları istisna kapsamında değerlendirilmez.”

Tebliğe göre, “Makina ve teçhizatın nitelik ve kapsamı, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki makina ve teçhizat teslimlerinde istisna uygulamasına ilişkin düzenlemelerin yer aldığı bu Tebliğin (II/B-5.1.) bölümündeki açıklamalara göre belirlenir.” Söz konusu bölümde yer alan hükümler uzun da olsa burada değinmek gerekli olduğundan makine ve teçhizatın nitelik ve kapsamına ilişkin hükümlerin özeti aşağıdaki gibidir.

“…

Söz konusu istisna uygulaması bakımından da makine ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan ve mal ve hizmet üretiminde kullanılan sabit kıymetleri ifade etmektedir.

Bir malın istisnadan yararlanabilmesi için, …, bu makine-teçhizatın kullanıldığı faaliyetlerin tamamen veya kısmen indirim hakkı tanınan işlemlerden oluşması gerekmektedir.

…, KDV mükellefiyeti bulunmayanlar ile makine-teçhizatı münhasıran indirim hakkı tanınmayan işlemlerde kullanacak mükelleflere yapılacak teslimlerde istisna uygulanmaz. Aynı şekilde, KDV mükellefiyeti olmayan veya makine-teçhizatı münhasıran indirim hakkı tanınmayan işlemlerde kullanacak olanlar tarafından bu malların ithalinde, … KDV uygulanır. Makine ve teçhizatın, indirim hakkı bulunan işlemlerde kullanıldığı, hâlihazırda yapılan faaliyetin niteliği ve alınan makine- teçhizatın kullanılacağı işlemlerin KDV açısından indirim hakkı tanınan işlemler olduğu, mükellef tarafından tevsik edilebilir.

Sarf malzemeleri ve yedek parçalar ile hizmet üretiminde doğrudan ve zorunlu olarak kullanılanlar dışındaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruşat gibi demirbaşlar makine ve teçhizat niteliğinde olmadığından istisna kapsamına girmez.

…

… bir bütün halinde teslimine teknik olarak imkân olmadığı için yatırım mahallinde kurulumu, montajı gerçekleştirilen makine-teçhizat istisna kapsamındadır. Bu uygulamada, bizzat teslimi yapan mükellef tarafından yatırım mahallindeki kurulum ve montaj işleri, teslimden ayrı olarak fiyatlandırılmadığı sürece hizmet olarak değerlendirilip istisna dışında tutulmaz, istisna kurulum ve montaj dâhil toplam bedele uygulanır.

Ancak, … teslimden ayrı olarak verilen tadil, bakım, onarım gibi hizmetler ile başka mükelleflerden alınan (teslimi yapan mükellef tarafından alt yüklenicilerden alınan ve bedeli … mükellefe ayrıca yansıtılanlar dahil) kurulum, montaj ve benzeri hizmetler istisna kapsamında değerlendirilmez.

…”

2. İstisna Uygulanabilmesi İçin Yapılması Gereken İşlemler

KDVK’nın 13/1-m maddesi kapsamında KDV’den istisna makine ve teçhizat almak isteyen teknoparkta, Ar-Ge ve tasarım merkezinde ve araştırma laboratuvarlarında faaliyette bulunanların;

– buralarda faaliyette bulunduklarına ve

– söz konusu makina ve teçhizatı Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetinde kullanacaklarına

ilişkin ilgili birimlerden belge almaları ve bu belge ile KDV yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine başvurmaları gerekmektedir. Ayrıca istisna kapsamında alınacak makina ve teçhizat listesi elektronik ortamda sisteme girilmelidir.

Eğer vergi dairesi tarafından yapılan kontroller sonucu şartların sağlandığı görülürse ilgililere istisna belgesi verilir. Bu istisna belgesinin ekinde yer alacak listenin başlıkları aşağıdaki gibidir.

İstisna belgesinin alıcı tarafından onaylanmış bir örneğinin satıcıya verilmesi ve satıcının da yukarıda başlıkları verilen listenin ilgili satırının “fatura tarihi, numarası, mal miktarı ve tutarını belirtmek suretiyle” onaylaması gerekmektedir. Ayrıca hem alıcının hem de satıcının alım/satım bilgilerini elektronik ortamda sisteme girmeleri gerekmektedir.

İthalat sırasında ise onay işlemi ilgili gümrük idaresi tarafından yapılmalıdır.

İstisna belgesi olmadan KDVK’nın 13/1-m maddesi kapsamında KDV’den istisna makine ve teçhizat tesliminde bulunan satıcı mükellef, ziyaa uğratılan vergi, ceza, zam ve faizlerden alıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur. Bu nedenle, satıcıların bu kapsamda teslim yapmadan önce mutlaka alıcının istisna belgelerini istemeleri ve ilgili satırı onayladıktan sonra istisna belgesinin onaylı bir örneğini almaları gereklidir.

Diğer taraftan Tebliğe göre, “Kendisine teslimin istisna kapsamına girdiğini gösteren belge verilen satıcı mükelleflerce, başka bir şart aramaksızın istisna kapsamında işlem yapılır. Daha sonra işlemin, istisna için ilgili düzenlemelerde belirtilen şartları baştan taşımadığı ya da şartların daha sonra ihlal edildiğinin tespiti halinde, ziyaa uğratılan vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar, kendisine istisna kapsamında teslim yapılan alıcıdan aranır. Satıcının iade talebi ise yukarıda açıklanan şekilde değerlendirilir.”

3. İstisna Teslimi Yapan Mükelleflere KDV İadesi

Bilindiği üzere KDVK’nın 13 üncü maddesi kapsamında yapılan teslim ve hizmetler tam istisna kapsamındadır. Bu nedenle, söz konusu madde kapsamında yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen KDV’ler KDVK’nın 32 nci maddesi hükümlerine göre iade alınabilir.

Dolayısıyla, teknoloji geliştirme bölgelerinde, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ve araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara münhasıran bu faaliyetlerde kullanacakları makine ve teçhizatları teslim edenlerin, bu teslimler ile ilgili olarak yüklendikleri KDV’leri iade almaları mümkündür.

Tebliğde yer alan hükümlere göre;

– Standart iade talep dilekçesini,

– İstisnanın beyan edildiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesini,

– İade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesini,

– İadesi talep edilen KDV hesaplama tablosunu,

– Satış faturaları listesini ve

– Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin örneği ile kendisi tarafından ilgili mala ilişkin olarak istisna uygulanarak alınacak makine ve teçhizat listesinin örneğini ilgili vergi dairesine ibraz eden mükelleflerin;

– miktarına bakılmaksızın mahsuben iadeleri ile 5.000 TL’yi aşmayan nakden iade talepleri vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan,

– 5.000 TL’yi aşan nakden iade taleplerinde ise 5.000 TL’yi aşan kısmın iadesi, vergi inceleme raporu veya YMM raporuna göre

yerine getirilir.

4. Makine ve Teçhizatın Amacı Dışında Kullanılması veya Elden Çıkarılması

KDVK’nın 13/1-m maddesi kapsamında KDV’den istisna olarak alınan makine ve teçhizatın teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde,

– Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması veya

– elden çıkarılması

hallerinde, zamanında alınmayan vergi ile birlikte vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi alıcıdan tahsil edilecektir.

Yani 2019 yılında KDVK’nın 13/1-m maddesi kapsamında KDV’den istisna olarak alınan makinenin 31.12.2022 tarihine kadar (bu tarih dahil) Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılmaması veya elden çıkarılmaması gerekmektedir. Aksi halde, zamanında alınmayan vergi ile birlikte vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi alıcıdan tahsil edilecektir.

Tebliğde üç yıl içinde söz konusu makine ve teçhizatın kiralamaya da konu edilemeyeceği belirtilmiştir.

Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun, üç yıl içinde Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanım, elden çıkarma ve kiralama, meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.

Örneğin 2019 yılında 13/1-m maddesi kapsamında KDV’den istisna olarak alınan makinenin 2022 yılı içerisinde satılması durumunda, bu istisna kapsamında 2019 yılında alınmayan vergi ile vergi ziyaı cezası bakımından zamanaşımı; 01.01.2023 tarihinde başlayıp 31.12.2027 tarihinde (bu tarih dahil) son bulacaktır.

Ergin ÖZDEMİR

Yeminli Mali Müşavir

http://vergidefteri.com/